Μητρότητα και Συλλογικότητα: Σπάζοντας τον Κύκλο της Εξάντλησης και της Μοναξιάς

Η εμπειρία της μητρότητας είναι σαν να ανοίγει μια νέα πόρτα στη ζωή μιας γυναίκας. Από τη στιγμή που το μωρό φτάνει στο σπίτι, όλα αλλάζουν με έναν τρόπο τόσο βαθύ, που ακόμα και οι πιο έτοιμες μητέρες αναρωτιούνται πώς μπορούν να προσαρμοστούν σε αυτή τη νέα πραγματικότητα. Η κούραση γίνεται καθημερινός σύντροφος, η αγάπη για το παιδί γίνεται ολότελα απορροφητική, και ταυτόχρονα, ακούγονται φωνές από έξω που ψιθυρίζουν – ή φωνάζουν – πως «πρέπει» να είναι κάποια τέλεια σε όλα.

Και μέσα σε αυτή τη νέα διαδρομή, συχνά, η γυναίκα που ήταν πριν, νιώθει να απομακρύνεται. Οι συζητήσεις για το ποια είναι η "ιδανική μητέρα" την κατακλύζουν, τόσο μέσα από τα κοινωνικά δίκτυα, όσο και από τους ανθρώπους γύρω της. Οι προσδοκίες – αυτές οι άηχες πιέσεις – αρχίζουν να χτίζουν το τείχος της ενοχής: «Μήπως δεν είμαι αρκετή; Μήπως δεν κάνω αρκετά;»

Οι πρώτες δυσκολίες που μπαίνουν στη ζωή μιας νέας μητέρας

Καθώς η μητέρα αρχίζει να γνωρίζει το μωρό της, οι δυσκολίες δεν αργούν να φανερωθούν. Πρώτα έρχεται η εξάντληση. Οι ατελείωτες ώρες χωρίς ύπνο, οι ανησυχίες για το αν όλα πάνε καλά, οι στιγμές που το μωρό κλαίει και δεν μπορεί να βρει παρηγοριά, δημιουργούν ένα βάρος. Αλλά δεν είναι μόνο η σωματική κόπωση. Υπάρχει και η ψυχική εξάντληση, εκείνη η αίσθηση ότι δεν υπάρχει αρκετός χρόνος ούτε για να σκεφτείς τον εαυτό σου, πόσο μάλλον για να τον φροντίσεις.

Κι έπειτα, είναι αυτές οι συναισθηματικές διακυμάνσεις, οι οποίες μοιάζουν σαν να σε τραβούν σε διαφορετικές κατευθύνσεις. Από την αγάπη και τη χαρά, μέχρι την απογοήτευση και τη μοναξιά, η νέα μητέρα συχνά αναρωτιέται αν θα καταφέρει ποτέ να ξαναβρεί τον εαυτό της. Οι ορμόνες, που αλλάζουν μετά τον τοκετό, μπορούν να επιτείνουν αυτές τις στιγμές σύγχυσης.

Ταυτόχρονα, υπάρχει αυτή η πίεση για τελειότητα. Ένα αόρατο χέρι που υποδεικνύει ότι η μητέρα πρέπει να είναι άψογη – να φροντίζει το μωρό, να είναι χαμογελαστή, να μην δείχνει σημάδια κούρασης ή αδυναμίας. Οι εικόνες που βλέπει παντού – στις ειδήσεις, στα social media, στην τηλεόραση – δείχνουν άλλες μητέρες που φαίνονται να τα καταφέρνουν τόσο καλά. Αυτή η σύγκριση μπορεί να είναι αδυσώπητη και να φέρει ενοχές.

Και τέλος, υπάρχει το αίσθημα απομόνωσης. Παρόλο που η τεχνολογία μας συνδέει με ένα κλικ, πολλές μητέρες νιώθουν πιο μόνες από ποτέ. Οι παρέες που είχαν πριν το παιδί μοιάζουν να απομακρύνονται, οι δραστηριότητες που την γέμιζαν εγκαταλείπονται, και η καθημερινότητα της μητρότητας φαίνεται να στρέφεται αποκλειστικά γύρω από το παιδί.

Πώς οι κοινωνικοί παράγοντες ενισχύουν αυτές τις δυσκολίες

Σε αυτό το σημείο, αξίζει να αναρωτηθούμε: Τι είναι αυτό που ενισχύει αυτές τις προκλήσεις; Γιατί πολλές μητέρες φτάνουν να νιώθουν τόσο κουρασμένες και απομονωμένες;

Αρχικά, υπάρχει το βάρος των κοινωνικών προσδοκιών. Η κοινωνία θέτει πρότυπα για το πώς πρέπει να είναι μια μητέρα – και τα πρότυπα αυτά δεν είναι πάντα ρεαλιστικά. Από τα social media έως τις προσωπικές σχέσεις, η νέα μητέρα βομβαρδίζεται από εικόνες της «τέλειας μητέρας» που ποτέ δεν κουράζεται, δεν έχει άγχος και ισορροπεί τα πάντα με ευκολία. Αυτή η φαντασίωση δεν αφήνει χώρο για τις πραγματικές δυσκολίες.

Επιπλέον, πολλές μητέρες νιώθουν ότι δεν έχουν ουσιαστική υποστήριξη. Οι οικογενειακές δομές έχουν αλλάξει. Παλαιότερα, υπήρχε το χωριό, η ευρύτερη οικογένεια, οι γείτονες που στήριζαν ο ένας τον άλλον. Τώρα, οι μητέρες συχνά βρίσκονται να παλεύουν μόνες τους, χωρίς κάποιο κοντινό δίκτυο βοήθειας.

Τέλος, υπάρχει η κοινωνική αντίληψη που συνεχίζει να διαχωρίζει τους ρόλους της μητέρας και του πατέρα, με την ευθύνη της ανατροφής να πέφτει κυρίως στη μητέρα. Η προσδοκία ότι η γυναίκα πρέπει να ισορροπήσει τη φροντίδα του παιδιού, το σπίτι, και – πολλές φορές – την καριέρα, την οδηγεί σε ακόμα μεγαλύτερο άγχος και εξάντληση.

Σπάζοντας τον κύκλο της απομόνωσης και της εξάντλησης

Παρ’ όλα αυτά, η μητρότητα δεν χρειάζεται να είναι μια μοναχική διαδρομή. Υπάρχουν τρόποι να σπάσει αυτός ο κύκλος της πίεσης και της απομόνωσης. Κι εδώ είναι που η συλλογικότητα και η υποστήριξη αποκτούν ουσιαστικό ρόλο.

1. Δημιουργία ομάδων υποστήριξης: Ένας από τους πιο δυνατούς τρόπους για να ξεπεράσει μια μητέρα την απομόνωση είναι να βρει άλλες γυναίκες που περνούν την ίδια εμπειρία. Ομάδες υποστήριξης, είτε φυσικές είτε διαδικτυακές, προσφέρουν έναν ασφαλή χώρο για να μοιραστεί τις ανησυχίες της, να ακούσει εμπειρίες από άλλες μητέρες και να νιώσει ότι δεν είναι μόνη σε αυτή τη διαδρομή.

2. Καθημερινή συλλογική βοήθεια: Η δημιουργία μικρών δικτύων, όπως φίλες ή γείτονες που μπορούν να μοιραστούν πρακτικές ευθύνες, μπορεί να ανακουφίσει πολύ την πίεση που νιώθει μια μητέρα. Κάποιες φορές, ακόμα και η ελάχιστη βοήθεια, όπως το να προσέχει κάποιος το μωρό για λίγη ώρα, μπορεί να δώσει στη μητέρα χρόνο για τον εαυτό της.

3. Αναθεώρηση του ρόλου του πατέρα: Η κατανομή των ευθυνών ανάμεσα στους γονείς είναι θεμελιώδης. Όταν ο πατέρας αναλαμβάνει ουσιαστικά κομμάτια της φροντίδας, αυτό όχι μόνο ανακουφίζει τη μητέρα αλλά χτίζει και έναν βαθύτερο δεσμό με το παιδί.

4. Αυτοφροντίδα και ψυχική υγεία: Είναι κρίσιμο οι μητέρες να αναγνωρίζουν ότι η φροντίδα του εαυτού τους δεν είναι πολυτέλεια, αλλά ανάγκη. Λίγες στιγμές μέσα στην ημέρα, αφιερωμένες αποκλειστικά στη χαλάρωσή τους, μπορούν να κάνουν τεράστια διαφορά στη διάθεσή τους. Και αν νιώθουν ότι το βάρος της ψυχικής τους υγείας είναι μεγάλο, η αναζήτηση βοήθειας από ειδικούς είναι απόδειξη δύναμης, όχι αδυναμίας.

Η μητρότητα δεν χρειάζεται να είναι μια ιστορία μοναξιάς ή εξάντλησης. Μπορεί να γίνει μια εμπειρία όπου οι μητέρες στηρίζουν η μία την άλλη, όπου οι ρόλοι μοιράζονται και όπου η κάθε γυναίκα βρίσκει τον δικό της ρυθμό, το δικό της μονοπάτι. Και είναι μέσα από τη συλλογικότητα και την ενσυναίσθηση που μπορούμε να δημιουργήσουμε έναν κόσμο όπου η μητρότητα γίνεται χώρος υποστήριξης και ανάπτυξης, όχι μόνο για το παιδί αλλά και για τη μητέρα.